رایة الهدی

نبی مکرم اسلام فرمودند: کسى که دلش مى‏خواهد عمرش طولانى شود و روزى‏اش فراخ و گسترده گردد، باید به پدر و مادرش نیکى کند، چون رسیدگى به آنان، طاعت حق محسوب مى‏گردد.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی جاودان در ادامه مباحث اخلاقی خود در ماه مبارک رمضان درباره «صله رحم» نکاتی را بیان کردند که در پی می‌آید...

رحم کسی است که با انسان پیوند خونی دارد، مثل پدر و مادر و برادر و خواهر و عمو و عمه و فرزندان آن ها، صله با رحم به معنای پیوند با کسانی است که با انسان خویشاوندی نسَبی دارند، نه خویشاوندی سببی، و صله در برابر قطع است که قرآن از آن سخن گفته است: «یَقطعونَ ما أمرَ اللهُ بهِ أن یوصَل »(بقرة: 27) آنها پیوندهایی را که خدا دستور داده برقرار سازند، قطع می کنند.

گرچه بسیاری از مفسران این آیه را ناظر به خصوص قطع رحم و بریدن رابطه خویشاوندی دانسته‌اند، ولی دقت در مفهوم آیه نشان می‌دهد که معنی وسیع‌تر و عمومی‌تری دارد که مسئله قطع رحم یکی از مصداق‌های آن است.

در آیات دیگری از قطع رحم به طور صریح سخن گفته شده است: «فهَل عَسَیتم أن توَلیتم ان تفسِدوا فی الأرض و تقطعوا أرحامَکم»(محمد: 22) پس اگر [از خدا و پیامبر] روی‌گردان شوید آیا از شما جز این انتظار می‌رود که در زمین فساد کنید و قطع رحم نمایید؟ به دلیل این آیات و روایات فراوانی که در این باب وجود دارد علما و فقها صله رحم را واجب و قطع رحم را گناه کبیره می‌دانند. در رأس صله رحم، صله با پدر و مادر است که از همه نزدیکترند.

البته صله به معنای تنها به دیدن رفتن نیست. بلکه همه انواع خدمت و احترام و تواضع نیز نسبت به پدر و مادر و خویشان می‌باشد. قال النّبىّ صلى الله علیه و آله: «من سرّه أن یمدّ له فى عمره ویبسط فى رزقه‏ فلیصل أبویه فإنّ صلتهما طاعة اللَّه». نبی مکرم اسلام فرمودند: کسى که دلش مى‏خواهد عمرش طولانى شود و روزى‏اش فراخ و گسترده گردد، باید به پدر و مادرش نیکى کند، چون رسیدگى به آنان، طاعت حق محسوب مى‏گردد.

در پاره ای از روایات اشاره ای به انواعی از صله رحم وجود دارد. از جمله: از امام صادق علیه السلام نقل کرده اند که فرمود: «صِل رَحِمَک و لو بشَربَةٍ مِن ماء و أفضلَ ما یوصَلُ به الرّحِم کفّ الأذی عنها»؛ با خویشاوندان خویش، حتی با جرعه‌ای از آب پیوند بر قرار کن و البته بهترین نوع صله رحم اینست که آزاری را از ایشان دور کنی.

یا از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل می کنند که فرمود: «صِلوا أرحامَکم و لو بالسّلام »با ارحامتان پیوند برقرار کنید هرچند با یک سلام کردن باشد. این جرعه آب یا سلام نمونه‌هایی از پیوند و صله با خویشاوندان است.

دعا برای خویشاوندان، زیارت به نیابت آنها، صدقه دادن برای سلامتیشان و کمک مالی و جانی و زبانی در گرفتاری‌های آنها، دیدار گاه و بیگاه، دیداری که برای آنها زحمت و آزار به بار نیاورد بلکه خوشحالشان کند، موارد دیگری از صله است.