رایة الهدی

به همین دلیل مردم ساعتها پای درسهای اخلاقش می‌نشینند. دغدغه همیشگی هاشمی نژاد توجه به کسب روزی حلال در جامعه است و غفلت از این موضوع مهم را زمینه ساز شکل گیری مشکلات مردم در جامعه می‌داند. در بین پاسخهای این واعظ تهرانی، نکات جالبی نهفته است، به حاشیه نمی رود و خیلی صریح به انتقاد از وضعیت جامعه می‌پردازد.
وی بر این باوراست که نسل جدید به دنبال درآمدهای یک شبه و لقمه های بزرگ هستند و فرهنگ تلاش و کارکردن نسبت به گذشته کمرنگ‌تر شده است. وی در این گفت و گو برای تمامی صحبتهای خود مثال‌هایی را بیان کرده است که مطالعه آنها خالی از لطف نیست. متن کامل گفت وگوی ما با حجت الاسلام هاشمی نژاد هم اینک پیش روی شماست.

این روزها در بخشهایی از جامعه شاهد کمرنگ شدن فرهنگ کسب روزی حلال هستیم، درحقیقت صحبت از روزی حلال است، اما شواهد موجود در کاسبی‌ها چیز دیگری می‌گوید! آیا شما هم با این موضوع موافق هستید؟
- امروز اجتماع ما ماکتی از قیامت شده است، من با خودم می‌گویم: خودم و خودم، من موفق شوم، من پول درآورم، من ماشین خوب سوار شوم، من زندگی خوب داشته باشم. حالا برای رسیدن به این موارد 10 نفر هم اگر زیر پای من نابود شوند،اشکالی ندارد! امام صادق(ع) در بحث ذکر موجودات فرموده اند: «طوطی زمانی که می‌خواند جیغ می‌کشد و می‌گوید: « مردم هرگونه رفتار کنید با شما رفتار خواهد شد، هرگونه رفتار کنید با شما آن گونه رفتارخواهد شد» بدان اگر ظلم کردی در هر صنف و کاری که هستی به همان گونه با شما رفتار خواهد شد. اگر مال یتیم و یا مال حرام در کسب و کارت وارد شد، به همان اندازه باید تاوانش را در زندگی پرداخت کنی.

اینجا همان بیت شعر معروف مصداق پیدا می‌کند: «از مکافات عمل غافل مشو، گندم از گندم بروید جو ز جو.»
- بله! متأسفانه در بخشهایی از جامعه و در مشاغل گوناگون این موضوع مصداق دارد. قرآن کریم می‌فرماید: «هیچ جنبنده ای نیست مگر اینکه روزی اش با ذات اقدس احدیت است، ذات اقدس احدیت تمام ذرات عالم را روزی می‌دهد، هیچ موجودی نیست در عالم مگر اینکه سر سفره رحمانیت و رحیمیت خداوند روزی خوار است » ، ذات اقدس احدیت تضمین کرده است این دنیای ما را تضمین کند، لذا فرموده است: «ان ا... هو الرزاق ذو القوه المتین» خداست که رزاق است و صاحب قدرت است و شما را تأمین می‌کند.
«رزق را روزی رسان پر می‌دهد، بی مگس هرگز نماند عنکبوت» این مثل معروف بسیار درسها در دل خود دارد که متاسفانه این روزها از آن غافل هستیم و همواره برای به دست آوردن پول حرص و طمع داریم.

به نظر شما دلیل اصلی این غفلت در جامعه چیست؟
- دلیل اینکه ما گرفتار حرام می‌شویم و زندگی خود را آلوده به حرام می‌کنیم اعتماد نداشتن به خداوند متعال است، اگر کسی باورش شود که رزاق اوست و روزی را تأمین می‌کند خودش را به حرام آلوده نمی کند، پیغمبر اکرم (ص) فرموده اند: در شب معراج برخورد کردم به گروهی که غذاهای طیب جلوی آنها بود غذاهای پاکیزه را کنار میز و غذاهای کثیف و آلوده را می‌خوردند، گفتم: « جبرئیل اینها چه کسانی هستند؟»
فرمود: اینها حرام خواران از امت شما هستند که خدای تعالی برای آنها روزی حلال تأمین کرده بود، اما صبر نکردند به روزی حلال خود برسند، عجله کردند و خود را آلوده به حرام کردند، روزی های حلال تعیین شده الهی را پس می‌زنند و روزی حرام را می‌خورند غذاهای طیب را کنار می‌زدند و غذاهای خبیث و بد را می‌خوردند. کسانی که آلوده به حرام می‌شوند و روزی حرام دارند بدانند آرامش نخواهند داشت و زندگی آنها در روز قیامت زندگی نکبت باری خواهد بود؛ چون خدا در حرام برکت قرار نداده است.

این روزها باوری در جامعه وجود دارد که در شرایط سخت اقتصادی و مشکلات ناشی از این شرایط ، نمی توان دیگر آن طور که باید به رزق و روزی حلال فکر کرد. به نظر شما در این شرایط برای توجه بیشتر افراد یک جامعه به اهمیت و ضرورت کسب و کار حلال چه باید کرد؟
- آیات و روایات ، خداوند را کفیل روزی انسان قرار داده است؛ من این پرسش شما را با دو روایت ازامام صادق (ع) پاسخ می‌دهم؛ آن حضرت در روایتی می‌فرمایند:«خدا روزی شما را تکفل کرده» و در روایت شریف دیگری می‌فرمایند: « برای این دنیا که خداوند تضمین کرده تو اینقدر می‌دوی، تلاش می‌کنی، برای آخرت که فرمودند خودت باید تضمین کنی هیچ گونه تلاش و فعالیتی نداری»

یعنی شما نداشتن اعتماد به خدا را مهمترین عامل گرایش به رزق و روزی حرام می‌دانید؟
- توجه و اعتماد نداشتن به خداست که انسان را به حرام خواری مبتلا می‌کند. این زمان و شرایط خاصی هم ندارد و توکل به خداوند متعال در سخت ترین شرایط هم راهگشای مشکلات است. مرحوم آیت ا... حاج آقا مجتبی قزوینی در سخن گهرباری فرموده اند: «اگر صندوقی پر از جواهرات، کنار اتاق من باشد، اعتمادم به خدای تبارک و تعالی بیشتر است تا آن صندوق طلا، زیرا تکیه به غیر خدا فنا پذیراست.»

آیا این موضوع را قبول دارید که قدیمی‌ها و پدران ما بیشتر به اصل موضوع «توکل به خدا» اهمیت می‌دادند؟
- بله ! قدیم کسبه آن قدر توجه به این نکات داشتند. برای مثال یک عالم ربانی در شهرستان یزد ساکن بوده به نام «شیخ حسن کرباسی» که در بازار به کسب و کار مشغول بوده است، در ماجرایی جنسی را به یک تاجر می‌فروشد، فردای آن روز جنس چند برابرمی شود، چند ماهی پس ازاین ماجرا شخصی که جنس را خریده بود و پول هم هنوز نداده بود، مراجعه نمی کند و مرحوم شیخ حسن یک روز از جلوی مغازه اش رد می‌شود و خطاب به آن شخص می‌گوید: « اجناس شما در انبار ما مانده است، چرا برای بردن اجناس خود مراجعه نمی کنید؟»
آن شخص در پاسخ به این عالم ربانی می‌گوید:«این اجناس چند برابر شده است و پول کافی را ندارم پرداخت کنم»، اما «شیخ حسن» خطاب به مرد می‌گوید: «من جنس را به شما فروخته ام، جنس متعلق به شماست؛ یعنی اگر طلا شد برای شماست، اگر خاکستر هم شد متعلق به شماست و من مبلغی به جنس فروخته شده اضافه نمی کنم.» زندگی تجار قدیم برای افرادی که امروز کسب و تجارت دارند، باید درس عبرت باشد، قدیمی‌ها بالای سرشان در مغازه، دکان و یا محل کار،این آیه کریمه را می‌نوشتند:« مردانی که خرید و فروش و تجارت آنها را از یاد خدا غافل نمی کند.»
تجار و کسبه قدیمی به دشت اول صبح خیلی اعتقاد داشتند. اول صبح وارد مغازه که می‌شدند سوره مبارکه یاسین را می‌خواندند، چون قرآن مایه خیر و برکت است، بعد یک مشتری که می‌آمد جنس را می‌خرید و دشت می‌کردند، مشتری دوم که می‌آمد ارجاعش می‌دادند به مغازه بغلی و می‌گفتند : من دشت خود را کردم از این بغل دستی بخر این هنوز دشت نکرده است.

این ماجرا درست برعکس آن چیزی است که در جامعه امروزی مشاهده می‌کنیم.
- در جامعه امروز بسیار مشاهده می‌کنیم که طرف جنس را فروخته کل پول را هم گرفته، اما یک دفعه تلفن می‌کند به خریدار که امروز جنس اینقدر رفته بالا من نمی دهم اگر می‌خواهید به قیمت جدید بخرید! این کار مصداق بارز حرام خواری است، جنس فروخته شده با هر قیمتی دیگر به فروشنده تعلق ندارد و پایین و بالا رفتن قیمتها نباید سبب سوء استفاده فروشنده شود.

منبع:قدس